7 July 2025
32
ทุนทางสังคม
ทุนทางสังคม คำนี้ หลายคน ไม่เข้าใจคำนี้แบบแตกฉานพอ หลายคนไม่ใส่ใจนำพา หรือ หลายคน ไม่ได้คิดว่ามัน มันมีมูลค่า ที่สามารถแปลงเป็นทรัพย์ ได้ มาความหมายของคำนี้กัน
“ทุนทางสังคม คือคุณค่าที่ได้จากความสัมพันธ์ทางสังคมและการเชื่อมโยงระหว่างบุคคลในสังคม” ( คัดจาก Southern New Hampshire University) และ ทุนทางสังคมนี้ “เป็นเสมือนสมบัติที่สะสมจากการมีปฏิสัมพันธ์ที่ดี การสร้างความไว้วางใจ และการช่วยเหลือกันในสังคม” ( สรุปโดย TDRI )
พูดง่ายๆ ทุนทางสังคม คือ การปฏิสัมพันธ์กันบ่อยๆ จนเกิดความสัมพันธ์ ที่ดี หมายถึง ห่วงใย ถามไถ่กัน และรู้สึกว่าเป็นเพื่อนร่วมโลก ที่สนิทชิดเชื้อ จริงๆ เพื่อนในสังคมออนไลน หรือ ในโซเชี่ยลเน็ตเวิร์ค นี่แหละ ( มากที่สุดแล้ว )
หลายปีก่อนผมชอบพูดมาก คือ คำว่า ปั้นอากาศเป็นตัว ความหมายตรงข้ามกับ “ปั้นนำเป็นตัว” เพราะหมายถึง คนพูดปด สร้างเรื่อง ให้คนหลงเชื่อ แต่ ปั้นอากาศเป็นตัว คือ แค่มาจากความคิดฝัน มาจากความตั้งใจ จริง และมาจาก ความคุ้นเคย เคยเห็น หรือเคยรู้จักกัน ผมเริ่มจากการ “ทำงานอาสา” เริ่มจากระดมคน ระดมแรงานอาสา ไปช่วยชาวบ้าน ไปช่วยภัยพิบัติ แล้วก็ค่อยๆ ระดมข้าวของ อาหารแห้ง วัสดุอุปกรณ์ เครื่องไม้เครื่องมือ แล้วก็เริ่มมีคนบอกว่า ไม่มีของ ไม่สะดวกไปหาของ “ขอสมทบเป็นเงิน” สุดท้ายก็เริ่ม เป็นการระดมทุน แต่จะเป็น วาระๆ หรือ เฉพาะกิจกรรม ไม่ได้ทำตลอด เพราะเรายังให้กับสังคม หรือ ผู้อื่น ในวาระพิเศษ หรือ ในห้วงยาม ที่อยากทำ เหมือนทำบุญ ต้องให้ใจ อยากทำ
การระดมทุน ไม่ใช่ใครอยากจะขออะไร ก็ขอได้เลย แต่สำคัญมาก คือ ใคร คือผู้ขอ ใคร คนนั้น ทำอะไร อยู่ไหน และใช้ของ หรือ เงิน เหล่านั้นไปอย่างไร แค่ไหน “ความน่าเชื่อ” เป็นสิ่งสำคัญ แต่ สังคมไทย ก็มีไม่น้อย ที่ดูที่ชื่อเสียง ความดัง หรือ ตำแหน่ง มากกว่า ตัวตนผลงาน ของคนนั้น ทำให้ เงินสมทบ เงินบริจาค จำนวนไม่น้อย ไปไม่ถึง ผู้ประสบภัย หรือ ชาวบ้าน
ความหนา ความมาก ของ ทุน ชนิดนี้ อยู่ที่ความไว้เนื้อเชื่อใจ สูงสุดคือขั้นศรัทธา หลายคนหรือหลายกลุ่ม ที่ระดมในวงกว้าง หรือ เจาะกลุ่มคนมีอันจะกิน หรือ ออกแบบการระดม ที่ทั่วถึง ทรงพลัง ( บางคน มีการทำสื่อ โฆษณา กระตุ้นจิตใจ ) ดังนั้น คนที่เชื่อว่ายังปรารถนาเดินไปบนเส้นทาง ของการสร้างทุนทางสังคม จึงต้อง รักษาความดีของตัวไว้ให้หนักแน่น รักษาความซื่อสัตย์ ความจริงใจ และ โดยเฉพาะ ความโปร่งใส มองเห็น หรือ ตรวจสอบได้ เพื่อไม่ให้คน ที่คิดไม่ดี ว่ากล่าว โจมตี หรือ หาข้อครหา ใส่ร้ายได้
การสร้างทุนสังคม ก็คือ การสร้างวัฒนธรรม สร้างสังคมไปสู่ความมี “อารยธรรม” หมายถึง ความดีงาม สูงสุด ทั้งจิตใจ สติปัญญา วิถีชีวิต ศิลปะ ดนตรี ตึก อาคาร วัตถุ อุปกรณ์ รวมถึง ทุกสิ่งที่เกี่ยวพันธ์กับมนุษย์ ทั้งหมด คือ อารยธรรม คือ สิ่งที่จะชี้บ่งว่า มนุษย์ยุคไหน สมัยใด มีความเจริญ รุ่งเรือง ถึงขีดสุด
ทุนทางสังคม อาจจะปฏิสัมพันธ์ แต่ทุนที่ดี ปฏิสัมพันธ์ที่นำไปสู่ การร่วมมือ ร่วมแรงร่วมใจ ทั้งสร้าง ทั้งเยียวยา ก่อให้เกิด ความผาสุก ความเป็นชุมชนที่ห่วงใย เอาใจใส่ แบ่งปัน ร่วมทุกข์ร่วมสุข ร่วมโชคชะตาร่วมกัน
ผมใช้ชีวิตสร้างสรรค์ ทุนทางสังคมมาทั้งชีวิต ตั้งแต่ทำนา ทำไร่ทำสวน บ้างแบ่งปัน บ้างขายให้ในราคาย่อมเยาว์ จนมาทำไวน์ ก็ ดึงวัตถุดิบ เอาแรงงานที่ยากจนที่สุดในชุมชน เอามาให้เพื่อนๆ ช่วยเชียร์ช่วยแชร์ เอาผลผลิตจากอีกฟาก เหนือบ้าง อีสานบ้างและภาคใต้บ้าง มาทำไวน์ และให้เพื่อนทางใต้ ทางอีสาน ช่วยกันขาย เชื่อมโยง เป็นภาพความสัมพันธ์ที่มีพี่มีน้อง เกาะเกี่ยว กันเยอะมาก เพราะเราคุยกัน เราเชื่อใจกัน เราศรัทธาในความดีของกันและกัน
