3 December 2025
61
นักปกป้องสิทธิฯ รวมพลังหน้าทำเนียบ คัดค้านดีลแร่หายาก ไทย-สหรัฐ ชี้กระทบประชาชนแต่สหรัฐได้ประโยชน์
2 ธันวาคม 2568 ณ ทำเนียบรัฐบาล เครือข่ายประชาชนผู้เป็นเจ้าของแร่ พร้อมด้วยคณะกรรมการประสานงานองค์กรพัฒนาเอกชน (กป.อพช.) จัดกิจกรรม “Thailand Is Not Yours: ปฏิบัติการหยุดดีลลับแร่ธาตุสำคัญ MOU ไทย-สหรัฐ” เพื่อยื่นหนังสือต่อนายอนุทิน ชาญวีรกุล นายกรัฐมนตรี คัดค้าน บันทึกความเข้าใจด้านความร่วมมือห่วงโซ่อุปทานแร่ธาตุสำคัญ ไทย-สหรัฐฯ ที่ลงนามเมื่อ 26 ตุลาคม 2568 ในการประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งที่ 47 ที่กรุงกัวลาลัมเปอร์ ประเทศมาเลเซีย
ในแถลงการณ์ เครือข่ายฯ ระบุว่า แม้รัฐบาลไทยชี้แจงว่า MOU ฉบับนี้ “ไม่มีผลผูกพันตามกฎหมายระหว่างประเทศ” แต่เนื้อหาใน MOU กลับกำหนดพันธะให้รัฐบาลไทยต้องขับเคลื่อนความร่วมมือและการลงทุนตลอดห่วงโซ่อุตสาหกรรมแร่ตั้งแต่การสำรวจ การทำเหมือง การแต่งแร่ ไปจนถึงการผลิตและรีไซเคิล ซึ่งถือเป็นการผูกพันในทางปฏิบัติอย่างชัดเจน
เครือข่ายฯ เห็นว่า MOU ดังกล่าว เป็นเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างประเทศที่รัฐบาลไทยไม่อาจละเลย และอาจผลักให้ไทยต้องเดินหน้าแผนลงทุนขนาดใหญ่ที่ส่งผลกระทบต่อประชาชนและสิ่งแวดล้อม
แถลงการณ์ระบุว่า ก่อนการลงนาม MOU รัฐบาลได้ประชุม ครม. นัดพิเศษเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2568 โดยมีเพียงนายกฯ รองนายกฯ และรัฐมนตรี 7 กระทรวงร่วมประชุมเพื่ออนุมัติ ทั้งที่เป็นแนวทางความร่วมมือที่มีผลกระทบกว้างขวางต่อประชาชนไทย
เครือข่ายฯ ระบุว่า รัฐบาลควรเปิดเผยข้อมูลและรับฟังความคิดเห็นสาธารณะก่อน ไม่ใช่ดำเนินการแบบลับ ๆ โดยมองว่าเป็นการตัดสินใจที่ขาดความโปร่งใสและไม่เคารพสิทธิของประชาชนซึ่งจะเป็นผู้รับผลกระทบโดยตรง
แถลงการณ์ชี้ว่า พ.ร.บ.แร่ พ.ศ. 2560 ซึ่งจะเป็นกฎหมายหลักรองรับ MOU นี้ มีข้อบกพร่องร้ายแรงสองประการ ได้แก่ ให้อำนาจรัฐและทุนมากเกินไป และ กลไกตรวจสอบอ่อนแอ จนนำไปสู่ความรับผิดชอบต่ำ
ความล้มเหลวนี้ทำให้ อุตสาหกรรมเหมืองแร่ไทยถูกจัดเป็น “อุตสาหกรรมสกปรก” ทั้งระบบ เพราะไม่เคยสามารถจัดการปัญหาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และความปลอดภัยของชุมชนได้อย่างยั่งยืน
ใน MOU เปิดช่องให้เกิดการลงทุนตลอดห่วงโซ่อุตสาหกรรมแร่ ตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ เช่น การสำรวจและทำเหมือง การแต่งและทำให้แร่บริสุทธิ์ การผลิตแม่เหล็กความเข้มสูง ไปจนถึงกระบวนการรีไซเคิล
เครือข่ายฯ ระบุว่า กระบวนการเหล่านี้เพิ่มความเสี่ยงให้ประเทศไทยกลายเป็นแหล่งสะสมของสารพิษรุนแรง ขณะที่สหรัฐฯ จะได้ประโยชน์สูงสุดจากการย้ายอุตสาหกรรมสกปรกออกนอกประเทศ โดยไม่ต้องแบกรับต้นทุนด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมของประชาชนไทย
เครือข่ายฯ ยกกรณีเมื่อ 24 พฤศจิกายน 2568 ที่กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) ประกาศ ยกเลิก MOU กับบริษัทต่างชาติที่ปกปิดโครงสร้างผู้ถือหุ้นและเชื่อมโยงเครือข่ายฟอกเงินระดับโลก โดยมองว่ากรณีดังกล่าวเป็นตัวอย่างชัดเจนว่า รัฐบาลสามารถยกเลิก MOU ได้หากมีเหตุผลเพียงพอ
ด้วยเหตุผลทั้งหมด เครือข่ายฯ จึงเรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีและรัฐบาล ยุติและยกเลิก MOU แร่ไทย–สหรัฐทันที เพื่อป้องกันความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และความไม่เป็นธรรมเชิงอำนาจ ที่อาจเกิดขึ้นกับประชาชนไทย
กิจกรรมครั้งนี้มีองค์กรภาคประชาชนด้านสิทธิชุมชนและสิ่งแวดล้อมกว่า 27 กลุ่มร่วมลงชื่อ ตั้งแต่เครือข่ายชาวบ้านผู้เคยต่อสู้กับเหมืองแร่ทั่วประเทศ ไปจนถึงองค์กรพัฒนาเอกชนระดับชาติ สะท้อนการรวมพลังของภาคประชาชนที่ลุกขึ้นมาปกป้องทรัพยากรของประเทศและความมั่นคงของชุมชนอย่างจริงจัง
เครือข่ายประชาชนผู้เป็นเจ้าของแร่ ประกอบด้วยรายชื่อองค์กร ดังนี้
1. กลุ่มรักษ์ภูเต่า
2. กลุ่มอนุรักษ์น้ำซับคำป่าหลาย
3. กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด 6 หมู่บ้านจังหวัดเลย
4. กลุ่มอนุรักษ์เขาเหล่าใหญ่-ผาจันได
5. กลุ่มรักษ์ภูซำผักหนาม ลุ่มน้ำเซิน ไม่เอาเหมืองแร่
6. กลุ่มรักษ์อำเภอวานรนิวาส
7. กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิดด่านขุนทด
8. กลุ่มรักษ์ดงลาน
9. กลุ่มรักษ์บ้านแหง
10. กลุ่มเฝ้าระวังอมก๋อย
11. กลุ่มคนดอยเต่าไม่เอาเหมืองแร่
12. เครือข่ายยุติเหมืองแร่เเม่เลียง
13. เครือข่ายรักษ์ลุ่มน้ำลา
14. เครือข่ายรักษ์แม่น้ำกกท่าตอน – แม่อาย
15. เครือข่ายรักษ์เขาเตาปูน
16. กลุ่มคนรักษ์หัวหวาย
17. กลุ่มรักษ์เขากะลา
18. กลุ่มอนุรักษ์เขาหินจอก
19. กลุ่มรักษ์เขาโต๊ะกรัง
20. เครือข่ายพิทักษ์เขาเตราะปลิง
21. เครือข่ายเยาวชนพิทักษ์เขาลาเมาะ
22. ศูนย์พิทักษ์และฟื้นฟูสิทธิชุมชน
23. มูลนิธิพัฒนาภาคเหนือ
24. มูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม
25. โครงการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะด้านทรัพยากรแร่
26. ขบวนเคลื่อนไหวผู้หญิงนักปกป้องสิทธิมนุษยชนแห่งประเทศไทย
27. Radical Grandma Collective
ข้อมูลและภาพจาก ผืนดินนี้ไม่มีเหมือง - This Land No Mine
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
ไทยในเกมแร่แรร์เอิร์ธ โอกาสทองหรือหลุมลึกแห่งผลประโยชน์และมลพิษ?
มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ (SHRF) เผยภาพถ่ายดาวเทียมชี้ขยายเหมืองที่เมืองยอน รัฐฉาน เมียนมา
